Recensie ‘Liefde in verhouding’
Esther Perel
Achtste druk, maart 2020

In dit boek neemt Esther Perel ontrouw als bril om naar het huwelijk te kijken. Ze stelt dat ontrouw zo oud is als het huwelijk zelf – en dat is eigenlijk een paradox. Wordt er bij de huwelijkssluiting niet levenslange trouw beloofd? Wat verklaart dan de veelvoorkomendheid van ontrouw, en de schijnbare aantrekkingskracht ervan? Wat drijft de overspeler eigenlijk? Wat lijdt de bedrogene, wat ervaart de minnares? En wat kan je leren van ontrouw, juist om je monogame relatie steviger te maken? Dit boek biedt verrassende perspectieven en aanknopingspunten voor herstel, en is daarmee interessant voor stellen, relatietherapeuten en geïnteresseerde ‘leken’. Het boek leest vlot weg, de auteur schrijft bloemrijk, en weet de spanningsboog te rekken tot de laatste hoofdstukken. 

De auteur begint met een wat filosofische uiteenzetting over de verwachtingen van het huwelijk, door de geschiedenis heen. Een getrouwd stel van honderd jaar geleden, stelde hele andere eisen aan het gehuwde leven, dan millenials die recent hun belofte hebben uitgesproken. Duidelijk wordt dat stellen in 2022 de neiging hebben hoge eisen te stellen aan hun relatie. Binnen één levenslange relatie, willen hedendaagse koppels zowel optimale verbondenheid en ook autonomie ervaren. Waarden die botsen, en die botsing kan zo een voedingsbodem zijn voor ontrouw.

Dan wordt ingegaan op de definitie van overspel: wat de één als ontrouw ervaart, hoeft door het andere stel niet zo ervaren te worden. Welke factoren dragen er aan bij, aan hoe ontrouw beleefd wordt? Interessant is hierbij de multiculturele bril van Esther Perel, waar ze de verschillen beschrijft tussen Westerse en Oosterse samenlevingen. Daarna wordt uitgebreid ingegaan op de diverse verschijningsvormen van overspel. Hierbij belicht de auteur uitgebreid de perspectieven van de bedrogene, de bedrieger, en die van de minnaar.

Esther Perel schrijft met een zekere empathie naar alle drie de betrokkenen in de driehoek van ontrouw; elke gedraging en elke reactie komen voort vanuit begrijpelijke behoeften en verlangens. De auteur bouwt haar betoog zorgvuldig op, om aan het einde van haar boek tot de volgende aanbeveling te komen. Ze stelt dat méér stellen levenslange verbondenheid zouden ervaren, wanneer er meer ‘openheid’ binnen partnerrelaties zou zijn. Openheid in deze zin: “we moeten leren leven met de onzekerheden, de verlokkingen, de aantrekkelijkheden, de fantasieën. Zowel van onszelf als van onze partner.” (p. 324) Ze doet de aanbeveling de ‘derde’ in de relatie te erkennen en daar op een creatieve manier, in verbinding met de partner, daaraan betekenis en vorm te geven. Uiteindelijk stelt Esther Perel een monogamie 2.0 voor, waarin ruimte is voor een derde persoon, mits het koppel hierover transparante afspraken maakt.

Als christelijke lezer kan ik me deels vinden in de conclusies die de auteur trekt. Het is inderdaad nodig te leren leven met ‘de onzekerheden en de verlokkingen’ van jezelf en de ander, in een monogame relatie. Een relatie is en blijft een werkwoord! Om die onzekerheden te reguleren, is inderdaad een Derde nodig. Maar als christen kies ik een andere oplossingsrichting: geen derde persoon in het huwelijk, maar God als derde partij erbij. Zodat het huwelijk, waarvan ik geloof dat dat heilig is, besloten blijft voor twee mensen. Als christen heb ik Jezus als voorbeeld, die de ander diende en niet zichzelf. En deze liefde inspireert mij juist om dóór moeilijke relatiemomenten heen, te blijven knokken, zoeken en dienen en vergeven, om het huwelijk en de man die ik koos, trouw te blijven ‘tot de dood ons scheidt’.